| Prof. Dr. Çetin Işık
Yarım Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Yarım diz protezi (unikondiler diz protezi), diz ekleminin yalnızca hasar görmüş bölümünün değiştirilmesini amaçlayan minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir. Özellikle diz kireçlenmesi sadece dizin iç (medial) ya da dış (lateral) kısmında sınırlı kalmış hastalarda, tüm diz eklemini değiştirmek yerine yalnızca sorunlu bölgeye müdahale etmek mümkündür. Bu yöntem, daha az doku hasarı, daha hızlı iyileşme ve daha doğal diz fonksiyonu gibi birçok avantaj sağlar. Bu makalede, Prof. Dr. Çetin Işık rehberliğinde “Yarım Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?” sorusunun tüm aşamalarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yarım Diz Protezi Ameliyatının Temel Amacı
Yarım diz protezinin amacı, hasar görmüş diz bölgesini yapay bir implantla değiştirerek ağrıyı ortadan kaldırmak, hareket kabiliyetini artırmak ve hastanın günlük yaşam aktivitelerine daha sağlıklı bir şekilde dönmesini sağlamaktır. Bu cerrahi işlem, dizin tüm yüzeylerini değil yalnızca etkilenen bölümünü kapsadığı için, sağlıklı kıkırdak, bağ dokusu ve kemik yapıları korunur.
Prof. Dr. Çetin Işık, yarım diz protezi cerrahisinin doğru hasta seçimiyle yapıldığında, hem doğal diz hareketini koruduğunu hem de total diz protezine göre çok daha az komplikasyonla karşılaşıldığını vurgular.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
Yarım diz protezi ameliyatı öncesinde yapılan hazırlık süreci, ameliyatın başarısı için en az operasyonun kendisi kadar önemlidir.
Detaylı Muayene ve Hasta Değerlendirmesi
İlk olarak hastanın şikayetleri dinlenir, yürüme kabiliyeti, ağrı düzeyi, diz hareket açıklığı değerlendirilir. Bu fiziksel muayene bulguları, görüntüleme yöntemleriyle desteklenir.
Görüntüleme Tetkikleri
- Röntgen: Diz eklemindeki kireçlenme düzeyi ve hangi bölgenin etkilendiği belirlenir.
- MR (Manyetik Rezonans): Bağ yapıları, menisküs durumu ve kıkırdak yüzeyleri değerlendirilir.
- BT (Bilgisayarlı Tomografi): Gerekli durumlarda kemik yapısının detaylı analizi için kullanılır.
Prof. Dr. Çetin Işık, ameliyat öncesi yapılan bu tetkiklerin, dizin sadece bir bölümünde sorun olduğunun ve bağ yapılarının sağlam olduğunun doğrulanması açısından çok önemli olduğunu ifade eder.
Anestezi Değerlendirmesi
Yarım diz protezi ameliyatı genellikle spinal (belden uyuşturma) ya da epidural anestezi ile yapılır. Bazı hastalarda genel anestezi tercih edilebilir. Anestezi uzmanı, hastanın tıbbi geçmişine göre en uygun yöntemi belirler.
Ameliyat Günü ve İşlem Aşamaları
Yarım diz protezi ameliyatı ortalama 60 ila 90 dakika sürer. Ancak her hasta için bu süre farklılık gösterebilir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
- Hastaya damar yolu açılır ve gerekli ilaçlar verilir.
- Ameliyat yapılacak diz steril örtülerle izole edilir.
- Anestezi işlemi tamamlandıktan sonra hasta ameliyat masasına pozisyonlandırılır.
Cilt Kesisi ve Ekleme Erişim
Cerrah, dizin etkilenen bölümüne ulaşmak için genellikle 8-10 cm uzunluğunda bir kesi yapar. Kesinin yeri ve boyutu, iç mi dış mı protez yerleştirileceğine göre değişir.
Prof. Dr. Çetin Işık, mümkün olduğunca küçük kesi yaparak dokuya minimal zarar verilmesini ve iyileşmenin hızlandırılmasını amaçladıklarını belirtmektedir.
Hasarlı Bölgenin Temizlenmesi
Kıkırdak yüzeyi tamamen bozulmuş bölge dikkatli şekilde kazınır. Sağlam kemik dokusu korunur. Aynı şekilde menisküsün hasarlı kısmı varsa çıkarılır. Bu aşamada dizin yalnızca etkilenen bölümü temizlenir; sağlam kıkırdak ve bağ dokulara müdahale edilmez.
Kemik Kesileri ve Protezin Yerleştirilmesi
Protezin yerleştirileceği alan, özel kemik kesicilerle (testereler) protez boyutuna uygun olarak şekillendirilir. Bu kesimlerin simetrik ve uygun açılarda olması çok önemlidir. Protez parçaları (femoral ve tibial bileşenler) diz eklemi içerisine özel tıbbi çimento ile sabitlenir. Bazı durumlarda çimentosuz implantlar da kullanılabilir.
Protezin Stabilitesinin Kontrolü
Protez yerleştirildikten sonra cerrah, dizin bükülme ve düzleşme hareketlerini test eder. Bağ dokuların gerginliği, dizin doğal hareketi ile uyumlu olmalıdır. Herhangi bir dengesizlik varsa, cerrah küçük düzeltmeler yapar.
Prof. Dr. Çetin Işık, diz stabilitesinin ameliyatın başarısı üzerinde doğrudan etkili olduğunu ve bu nedenle her ayrıntının dikkatle kontrol edildiğini vurgular.
Kapanış ve Bandaj
Protezin sabitlenmesinden sonra kesilen doku katları sırasıyla dikilir. Cilt altı ve cilt dikişleri estetik dikiş yöntemiyle yapılabilir. Yara bölgesi steril bandajla kapatılır. Gerekli durumlarda, ameliyat sonrası fazla sıvının dışarı alınması için dren yerleştirilir.
Ameliyat Sonrası Süreç
Ameliyat sonrası iyileşme süreci, total diz protezine göre çok daha hızlı ve konforludur. Hastalar genellikle aynı gün ya da ertesi gün ayağa kalkabilir.
Hastanede Kalış Süresi
- Ortalama 2-3 gün
- İlk 24 saatte yürüyüş başlatılır
- Ağrı kontrolü sağlanır
- Egzersiz programına başlanır
Ağrı Yönetimi
Ağrı genellikle daha hafiftir. Oral (ağız yoluyla) ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir. Sinir blokajı veya lokal enjeksiyonlar da uygulanabilir.
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon
Ameliyat sonrası başarıda egzersizler büyük rol oynar. İlk egzersizler arasında şunlar bulunur,
- Düz bacak kaldırma
- Diz bükme-açma egzersizleri
- Topuk kaydırma (heel slides)
- Kalça kaslarını güçlendirme hareketleri
- Denge çalışmaları
Prof. Dr. Çetin Işık, ilk 6 haftalık süreçte düzenli egzersiz yapılmasının, protezin kemiğe uyum sağlaması ve hareket kabiliyetinin artması açısından çok önemli olduğunu belirtmektedir.
İyileşme Süreci
Yarım diz protezinde iyileşme süreci genellikle oldukça hızlıdır.
İlk 2 Hafta
- Baston veya yürüteçle yürüme
- Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık
- Yara iyileşmesi ve dikiş alınması (10-14 gün)
2-6 Hafta
- Desteksiz yürümeye geçiş
- Daha aktif egzersizler
- Merdiven inip çıkmaya başlama
6 Hafta ve Sonrası
- Günlük hayata tam dönüş
- Hafif spor aktivitelerine başlanabilir
- İşe dönüş (masa başı işlerde 3-4 hafta içinde, fiziksel işlerde 6 hafta ve sonrası)
Yarım Diz Protezinin Avantajları
- Daha küçük kesi
- Daha az ağrı ve kanama
- Daha hızlı iyileşme
- Doğal diz fonksiyonunun korunması
- Daha az hastanede kalış süresi
- Daha düşük komplikasyon riski
- Protezin daha uzun ömürlü olması
Prof. Dr. Çetin Işık, bu avantajların yalnızca uygun hasta seçimi ve doğru cerrahi teknikle mümkün olduğunu, aksi durumda total diz protezine geçilmesi gerekebileceğini vurgular.
Olası Komplikasyonlar
Her cerrahi işlemde olduğu gibi yarım diz protezi ameliyatında da bazı riskler söz konusudur:
- Enfeksiyon
- Protezin gevşemesi
- Protezle uyum sorunu
- Damar ya da sinir hasarı (nadir)
- Kan pıhtılaşması (derin ven trombozu)
- Uzun vadede dizin diğer bölümlerinde kireçlenme
Bu risklerin çoğu doğru cerrahi planlama, steril ameliyat ortamı ve dikkatli hasta takibi ile büyük oranda azaltılabilir.
Sık Sorulan Sorular
Ameliyat sonrası ağrı çok olur mu?
Genellikle ağrı total diz protezine göre daha hafiftir. Modern ağrı kontrol yöntemleri sayesinde hastalar daha konforlu bir iyileşme süreci geçirir.
Ne zaman bastonsuz yürüyebilirim?
Hastaların büyük kısmı 3-4 hafta içinde desteksiz yürüyebilir hale gelir. Ancak bu süreç kişiden kişiye değişebilir.
Spor yapabilir miyim?
Yüzme, sabit bisiklet, yoga gibi düşük etkili sporlar yapılabilir. Zıplama ve koşma gibi yüksek etkili sporlar önerilmez.
Protez ömrü ne kadardır?
Ortalama 15-20 yıl arasında değişir. Bu süre hastanın yaşı, kilosu, aktivite düzeyi ve protezle uyumu gibi faktörlere bağlıdır.
Yarım diz protezinden total diz protezine geçiş mümkün mü?
Evet, uzun yıllar sonra protez gevşerse ya da dizin diğer bölgelerinde sorun gelişirse total diz protezine geçiş yapılabilir.
Yarım diz protezi ameliyatı, doğru hasta için uygulandığında olağanüstü başarılı sonuçlar sunan bir cerrahi yöntemdir. Minimal invaziv olması, daha hızlı iyileşme sağlaması ve doğal diz fonksiyonlarını koruması gibi birçok avantajı vardır. Ancak bu avantajlardan yararlanmak için dikkatli hasta seçimi, deneyimli cerrah ve titiz bir ameliyat planlaması şarttır.
Prof. Dr. Çetin Işık, yarım diz protezinin yalnızca teknik bir işlem olmadığını, hastaya özel bir tedavi planının ve rehabilitasyon sürecinin önemli bir parçası olduğunu vurgulamaktadır.
Eğer siz de dizinizde lokalize ağrı, hareket kısıtlılığı ve yaşam kalitesinde azalma yaşıyorsanız, bir ortopedi uzmanına başvurarak yarım diz protezinin sizin için uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Doğru tedaviyle, ağrısız ve aktif bir yaşama yeniden kavuşmak mümkündür.
Tr
En